Imperia w tym samym wieku
W X wieku na świecie miało miejsce wiele ciekawych wydarzeń historycznych. Na przykład wszystkie królestwa anglosaskie zjednoczyły się w jedną Anglię, Abderraman III ogłosił kalifat Kordoby i powstało Święte Cesarstwo Rzymskie. We Francji tron obejmowali Kapetyngowie, Wikingowie przybyli do Nowej Funlandii i wiele więcej. W tym czasie w Afryce, na południe od współczesnej Nigerii, powstało niezwykłe królestwo zwane Nri.
Mapa językowa i etniczna Nigerii i krajów sąsiednich, Kamerunu i Beninu.
Królestwo Nri jest najwyższym osiągnięciem ludu Igbo. Teraz ten niegdyś wspaniały naród jest jedną z mniejszości narodowych w Nigerii. Mieszkają także w innych sąsiednich krajach, takich jak Kamerun, Ghana i Gwinea Równikowa. Oryginalne pochodzenie Igbo jest nieznane. Ich język ma wiele dialektów, z których wszystkie są podobne do języków innych grup etnicznych. Pozwala to historykom stwierdzić, że w czasach prehistorycznych były one ze sobą powiązane. Jest też wersja bardziej poetycka. Mówi się, że pochodzili z Egiptu. Nie ma na to żadnych dokumentów potwierdzających. Najprawdopodobniej mit ten wziął się z faktu, że Igbo mieli silne powiązania handlowe z Doliną Nilu.
Lud Igbo i ich syn Boży
W rzeczywistości aż do XX wieku Igbo nie stanowili jednej grupy etnicznej, ale dzielili się na około dwieście odmian. Z kolei każdy został podzielony na około trzydzieści narodowości. Były pod wpływem innych grup etnicznych w regionie Nigru. Początkowo wioski Igbo znajdowały się u zbiegu Nigru (na jego wschodnim brzegu) i Benue, skąd się rozprzestrzeniły. Głównie dzięki dwóm potężnym klanom Umeuri i Umunri. Uważali się za potomków wspólnego przodka o imieniu Eri. W wierzeniach Igbo był posłańcem Chukwu (lub Chineke), najwyższego boga stwórcy świata, aby zapewnić ludziom nowoczesny porządek społeczny. Eri również był boskiego pochodzenia. Był synem Boga. Coś mi przypomina, prawda?…
Eri osiadł w dolinie rzeki Anambra, w Aguleri, gdzie poślubił dwie kobiety. Pierwszą była Nneamako, która urodziła mu czterech synów i córkę: Agulu, Attah, Oba, Menri i Adamgbo. Założyli miasta i miasteczka: najstarsze – miasto Aguleri i rządząca nim dynastia Ezeora; drugie to królestwo Igala; Obydwa to Benin; Menri założył królestwo Nri i swoją dynastię Umunri. Z drugą żoną Oboliego Eri miała kolejne dziecko o imieniu Onoja, które według innych wersji było twórcą wspomnianego królestwa Igala zamiast Attah.
Tradycyjne mieszkanie Igbo w Anambrze, 1967.
Potomek biblijnego patriarchy?
Menri nadał królestwu swoje imię. Wiąże się z nim ciekawa legenda. Kiedy zmarł jego ojciec, poskarżył się Chukwu, że przerwał jego błogosławieństwa. W odpowiedzi Bóg zażądał, aby złożono w ofierze jego pierworodnego i córkę. Trzeba było je pochować osobno. Menri posłuchała i w ciągu kilku tygodni z grobów wyrosły słodkie ziemniaki. Następnie powtórzył to samo ze swoimi niewolnikami i otrzymał owoce chlebowe i palmę olejową. Po tym jego rodzina zaczęła prosperować. Ta historia jest również niezwykle podobna do historii biblijnego patriarchy Jakuba. Historycy uważają, że później na podstawie tych legend udało im się zidentyfikować Eri jako jednego z synów Gada, syna Jakuba. Oznacza to, że Eri jest wnukiem żydowskiego patriarchy Jakuba.
Archeolodzy znaleźli pośrednie potwierdzenie tej teorii, odnajdując starożytne grobowce na terytorium Nri. Wykopaliska wykazały, że pewne osady istniały w tym regionie przed Erie. Po nim królestwo uzyskało jedynie wyraźne zarysy i status państwa. Monarchia w królestwie nie była dziedzicznym przywilejem. Po śmierci monarchy kapłani odprawiali ceremonię, podczas której zmarły „wskazywał” swojego następcę. Po wyborze przeszedł swego rodzaju rytuał. Król został namaszczony białą glinką, jako symbol czystości, a następnie symbolicznie pochowany. Po śmierci królów chowano z wielką pompą w drewnianych sarkofagach.
Eze, koronowany w 1976 r.
Polityka i religia są ze sobą ściśle powiązane
Jak wspomniano powyżej, Nri było zdominowane przez dwa klany. Stanowili także elitę religijną. Narzucili ten system innym narodom. Wszyscy posiadali pewną niezależność, zarówno polityczną, jak i gospodarczą, ale podlegali władzy króla (eza) Nri. Miało wygląd zdecentralizowanego państwa z wyraźnymi oznakami teokracji. Eze był przywódcą religijnym, mającym coś wspólnego z katolickim papieżem. Jeśli papież nazywa siebie namiestnikiem Boga na Ziemi, wówczas Eze twierdził, że ma boskie pochodzenie. Jego wyższość umożliwiła kontrolowanie tak zróżnicowanej i licznej populacji. Wiara i system nienaruszalnych tabu były w tym nienagannymi pomocnikami.
Wśród tabu warto wymienić rytualne zabijanie dzieci, które urodziły się z różnymi wadami, odchyleniami czy anomaliami. Jednocześnie przemoc była całkowicie zabroniona. Mordercy i gwałciciele zostali wykluczeni ze społeczeństwa.
Żadnych podbojów, tylko negocjacje pokojowe
Królestwo Nri od samego początku zostało ukształtowane w sposób bardzo niezwykły w historii świata: bez podbojów. Zamiast wysyłać armie przeciwko innym miastom, aby je zdobyć, szerzą przesłanie pokoju i harmonii za pośrednictwem kupców. Następnie zawarli rodzaj paktu opartego na rytualnej przysiędze wierności. W celu zacieśnienia więzi co cztery lata organizowano duże święto religijne. Do miasta przybywali księża (biskupi), błogosławili lud i zbierali datki (daninę).
Ekspansja królestwa w ten sposób trwała ponad cztery stulecia. Było to zamożne, pokojowe państwo rządzone przez przywódcę religijnego. Eze nie prowadził światowego życia. Pozostali członkowie klanu religijnego podróżowali po całym kraju, pomagając wymierzać sprawiedliwość i odprawiać rytuały religijne. Odpowiedzieli także na powołanie władz lokalnych. Mieli specjalne blizny na twarzach, po których można było ich łatwo rozpoznać.
Boom gospodarczy i rozkwit artystyczny
Pomiędzy XIII a XV wiekiem Nri przeżyło swój szczyt. Gospodarka opierała się na rolnictwie. Ten sposób istnienia został zdeterminowany obszarem, na którym rosła dżungla. Królestwo miało kalendarz składający się z trzynastu miesięcy po 28 dni każdy. Miesiące podzielono na cztery tygodnie po siedem dni. Struktura społeczna podzieliła pracę na mężczyzn i kobiety. Teren był własnością zbiorową. Posiadanie bydła dawało wysoki status. Bardzo ważny był handel, zarówno wewnętrzny, jak i zewnętrzny. Niewolnictwo w królestwie zostało zniesione. Zbiegali się tu niewolnicy ze wszystkich okolicznych stanów. Tutaj otrzymali wolność.
Rozkwitła także sztuka. Ważnym obszarem było odlewanie brązu. Często były to głowy różnych zwierząt, głównie słoni. W różnych regionach kraju wydobywano także miedź i żelazo. Podczas wykopalisk odnaleziono tam większość dzieł sztuki i narzędzi pracy. Produkowali także ceramikę i biżuterię.
Wszyscy niewolnicy pochodzą z Nri
Choć szczyt rozwoju już minął, dobrobyt trwał do końca XVII wieku. Następnie Nri zaczął powoli spadać. Prawdopodobnie znaczącą rolę w tym odegrał rozwój niewolnictwa. Został przywieziony z północy przez muzułmanów, a następnie przez Europę i Amerykę. Od XVIII wieku aż do osiemdziesięciu procent niewolników schwytanych przez handlarzy niewolnikami w Delcie Nigru pochodziło z ludu Igbo.
Równolegle miało miejsce aktywne szerzenie się chrześcijaństwa, które zapoczątkowali Portugalczycy, osiedlając się w regionie Zatoki Gwinejskiej. Promowali go, aby ułatwić handel. Wiara umocniła się i zakorzeniła na kontynencie. Sprzyjało temu fakt, że wiara chrześcijańska miała wiele wspólnego z wierzeniami Igbo. Pokojowe zasady, miłość bliźniego – wszystko to odpowiadało przykazaniom chrześcijańskim. Ponadto Igbo również praktykowali monoteizm. Istniał bóg-stwórca i kilka mniejszych istot zwanych bogami, ale które nie cieszyły się taką czcią. Mieli nawet prototyp Matki Bożej. To była bogini płodności Ala. Przedstawiana była jako postać kobieca trzymająca dziecko. Igbo wierzył, że był posłańcem Chukwu na świecie, aby szerzyć jego słowo. Pojawiła się nawet postać diabła – złego ducha Odinaniego.
Pozostałości dawnych ludzi dzisiaj
Królestwo Nri przetrwało jedynie dzięki wykorzenieniu niewolnictwa i eksportowi oleju palmowego. Jednak był już bardzo osłabiony. Wykorzystało to Imperium Brytyjskie. Najechała to terytorium, obaliła Ezę i podbiła tę ziemię, czyniąc z niej kolonię. Na miejscu upadłego królestwa w 1966 roku utworzono Republikę Biafry. Przez pewien czas kraj próbował uzyskać niepodległość od Nigerii, ale to się nie udało. Stało się to epilogiem królestwa Nri.
