Galeria ludzkich tragedii i przywar: 10 najsmutniejszych obrazów rosyjskich artystów

1. Wiktor Wasniecow. „Od mieszkania do mieszkania”. 1876

Ten mało znany obraz Wasnetsowa, przechowywany w Galerii Trietiakowskiej, przedstawia kilku staruszków wędrujących wzdłuż zamarzniętej Newy ze skromnym tobołem dobytku.

Na twarzy starca – czerwonej, lekko opuchniętej – czytamy ślady poczucia winy. Najprawdopodobniej z powodu swoich długów musieli opuścić mieszkania, na które nie było już stać. Twarz starej kobiety jest surowa i nieprzenikniona. Obok biednych przedstawiony jest smutny piesek, a w tle wznosi się surowa iglica katedry Piotra i Pawła.

Obraz ten przyniósł młodemu artyście wielki sukces, ale ostatecznie Wasnetsowa znamy przede wszystkim jako autora obrazów o tematyce baśniowej.

2. Wiktor Wasniecow. „Alonuszka”. 1881

„Alyonushka”, namalowany w 1881 roku, jest zwykle zaliczany do baśniowych obrazów Wasnetsowa, choć zgodnie z planem artysty nie był taki zamierzony. Smutną bohaterkę obrazu oparł na wieśniaczce. „W jej oczach było tyle melancholii, samotności i czysto rosyjskiego smutku, że po prostu sapnąłem, kiedy ją spotkałem” – wspomina Wasnetsow, któremu udało się oddać ten wygląd dziewczyny.

Początkowo obraz nazywał się „Alyonushka (głupiec)”, ale słowo „głupiec” było powszechnie używane nie w odniesieniu do głupich ludzi, ale do świętych głupców sierot. Litowano się nad nimi, a nawet szanowano, wierząc, że mają połączenie z Bogiem.

Za Alyonuszką przedstawiony jest gęsty, ponury las, tworząc przytłaczającą atmosferę. Wydaje się, że dziewczyna zagubiła się w ciemnościach życia i nie może już odnaleźć drogi do swojego prawdziwego domu. Ale Wasniecow pozostawia bohaterce nadzieję: nad jej głową na gałęzi drzewa siedzą jaskółki – symbol nadziei.

3. Nikołaj Jaroszenko. „Pogrzeb pierworodnego”. 1893

Wysoka śmiertelność noworodków była integralną częścią życia ludzi wszystkich klas aż do XX wieku – rodzice często musieli chować swoje dzieci. Taka tragedia została uchwycona na płótnie Nikołaja Jaroszenki.

Ubrana na ciemno para spaceruje po zaśnieżonym cmentarzu z przekrzywionymi krzyżami. Matka niczym dziecko ściska elegancką trumnę z ciałem pierworodnego przy piersi. Za nieszczęsnymi rodzicami podąża sędziwy przedsiębiorca pogrzebowy. Jest spokojny i pali fajkę – zbyt często widzi taki obraz, żeby wziąć go sobie do serca. Dla niego kopanie grobu dla dziecka to tylko praca.

4. Władimir Makowski. – Nie wpuszczę cię. 1892

Być może pijaństwo można nazwać najczęściej ujawnianą wadą w Rosji. Wśród obrazów na ten temat jest wiele smutnych, jeśli nie przygnębiających. Płótno Władimira Makowskiego „Nie wpuszczę cię” przedstawia w zasadzie zwyczajną scenę: kobieta z przytulonym do siebie dzieckiem stoi przed mężem w drzwiach pubu, blokując wejście. W oczach widać mieszaninę strachu i rozpaczy, usta lekko otwarte w ostrzegawczym krzyku. Wydaje się, że tego nie można przenieść ze swojego miejsca.

Jednak dla pijanego męża sytuacja ta nie jest niczym nowym. Odrapany i słabo ubrany mężczyzna zamierza wejść do środka i jest gotowy na krótką walkę, której wynik jest oczywisty. Obraz dopełnia fragment matowego płotu, za którym widać dachy domów, które tutaj zaskakująco przypominają pięciopiętrowe budynki z XX wieku.

5. Nikołaj Ge. „Sumienie, Judaszu”. 1891

Nikołaj Ge próbował wyrazić wewnętrzną udrękę człowieka w filmie „Sumienie, Judasz”. Ten biblijny obraz przylega do „Cyklu pasji” artysty i przedstawia samotną postać owiniętą w ubranie, stojącą tyłem do widza i zimnego światła księżyca. To Judasz, który patrzy, jak żołnierze z pochodniami wyprowadzają oddanego im Jezusa Chrystusa.

„Ten rodzaj Judasza jest w każdym z nas, kiedy zatrzymaliśmy się i nie możemy biec za Tym, który jest naszym Ideałem, naszym życiem, znaczeniem naszego życia. To właśnie ten związek między widzem a pozycją Judasza nadał temu obrazowi nazwę „Sumienie” – napisał Nikołaj Ge o swoim obrazie, który wielu krytyków i współpracowników artysty uznało za słaby i nieudany.

6. Wasilij Perow. „Następni na basenie”. 1865

Wasilij Perow to pierwszy artysta, którego nazwisko przychodzi na myśl, gdy mówimy o smutnych obrazach przedstawiających osoby znajdujące się w niekorzystnej sytuacji. To właśnie ich widzimy na obrazie „Stań przy basenie” z 1865 roku.

W Moskwie nie było jeszcze wodociągu: wodę magazynowano w tzw. basenach, a obywatele płacili za jej dostarczanie przewoźnikom lub odbierali ją sami, ale także za opłatą. W nocy baseny pozostawały bez opieki, a po zmroku biedni szli do basenów i ustawiali się w kolejce, aby napełnić swoje wiadra. Zimą źle ubrani ludzie musieli stać na przenikliwym mrozie. Gromadzili się tu starzy ludzie, kobiety i dzieci i mogli liczyć tylko na siebie.

7. Wasilij Perow. „Trójka”. 1866

Najbardziej rozpoznawalny obraz Perowa zdaje się kontynuować wątek poprzedniego obrazu. Postacie wątłych dzieci, wykorzystujące ostatnie siły, by na mrozie wciągnąć beczkę z wodą pod górę, ucieleśniają cierpienie. Dzieci chłopskie często wysyłano do miasta na praktykantów, gdzie pracowały w nieludzkich warunkach.

Perow długo szukał opiekuna dla „przywódcy” trojki. W rezultacie spotkał na ulicy z matką odpowiednie dziecko o imieniu Wasia. Perow długo próbował przekonać przesądną wdowę, aby pozwoliła jej naszkicować jedynego ocalałego syna.

Kilka lat później do Perowa przybyła pogrążona w smutku kobieta, w której z trudem rozpoznał matkę Wasyi. Wieśniaczka powiedziała, że ​​śmierć zabrała jej jedynego syna, i błagała Perowa, aby sprzedał jej „Trojkę”, która była już w Galerii Trietiakowskiej. Perow zabrał ją do muzeum, gdzie samotna wdowa płakała i długo modliła się przed portretem zmarłego syna. Widząc tę ​​scenę, artysta namalował dla niej osobny portret chłopca.

8. Wasilij Polenow. „Chory.” 1886

W nietypowym dla twórczości Polenowa ponurym obrazie odzwierciedlają się osobiste tragedie artysty, który najpierw stracił ukochaną Marię Obolenską, potem kochającą go Elizawietę Bogusławską, a ostatecznie swoją siostrę bliźniaczkę Wierę. Polenov pracował nad tym obrazem, który istnieje w dwóch wersjach, przez 13 długich lat.

Obraz z 1886 roku przedstawia pokój ledwo oświetlony lampą o zielonym abażurze. Dręczona chorobą dziewczyna, której twarz trudno dostrzec w ciemności, leży na łóżku – artystka daje do zrozumienia, że ​​jej dni są policzone.

9. Ilja Repin. „Nieśmiały człowiek”. 1877

Repin namalował ten niezwykły portret w swoim rodzinnym Czuguewie. Ze zdjęcia na widza spogląda rozczochrany brodaty mężczyzna w wytartym płaszczu. Wydaje się żałosny i mierny, ale w jego przenikliwym spojrzeniu wyczuwa się jakąś ukrytą moc, a niektórzy dostrzegają coś oskarżycielskiego.

Wygląda na to, że ciężkie życie wcześnie postarzało tego człowieka, ale nie stracił swojej wewnętrznej siły i poczucia własnej wartości.

10. Iwan Kramskoj. „Syreny”. 1871

Obraz ten został namalowany przez Kramskoja na podstawie opowiadania Gogola „Noc majowa, czyli utopiona kobieta”. Na pierwszym planie w pobliżu brzegu widać grupę syren – dziewcząt, które utonęły z nieszczęśliwej miłości i wciągają żywych pod wodę.

Niezwykle atrakcyjne, choć pozbawione życia twarze topielców tworzą smutny obraz – w jasnym świetle księżyca ujawnia się prawdziwa esencja rzekomo pięknych syren. W tle widać złowieszczy opuszczony dom opisany przez Gogola.

Obraz został zaprezentowany na pierwszej wystawie Wędrowców, a następnie nabył go Paweł Tretiakow. Nic dziwnego, że istniały różne historie o tak mistycznym obrazie. Ktoś usłyszał nocą w galerii tajemniczy śpiew kobiety, ktoś powiedział, że po zdjęciu dostałem gęsiej skórki. Istnieje legenda, że ​​syreny „uspokajają się”, gdy płótno zawiesza się z dala od światła księżyca.