BORIS LAKHMAN, architekt, 69 lat:
„Jestem Moskalą, ukończyłem Instytut Budownictwa z dyplomem inżyniera lądowego, następnie w pracowni projektowej Roskoopproekt, gdzie zostałem przydzielony, odbyłem szkolenie jako architekt. Stamtąd zostałem zaproszony do biura projektowo-technicznego Mosgorstroymaterialy, gdzie pracowałem przez 18 lat. W latach siedemdziesiątych został głównym architektem. Miałem w swoim dziale 10 osób: artystów, architektów – sam ich wybrałem. Projektowaliśmy dla przemysłu.
Wtedy nazywano to „estetyką techniczną”. Jednym z naszych zadań było opracowanie projektu ogrodzenia. Trzeba było zrobić, jak to mówią, widowisko estetyczne. Zrobiłem trzy szkice, wszystkie bardzo ładne. Było na przykład ogrodzenie imitujące kamieniarkę. Ale z jakiegoś powodu wybrali najprostszą opcję.
Może ta gra światła i cienia cieszyła oko? Może podobało Ci się, że mundur jest na tyle samoczyszczący, że kurz i brud zmywa deszcz? Projektowanie go zajęło nam kilka miesięcy. Czasu mieliśmy wystarczająco dużo, nikt się nie spieszył.
Nie uczestniczyłam już w tym, co stało się później z piecem. Jakoś to zmodernizowali, dodali spódnicę, zmienili rozmiary – ale wszystko beze mnie. Za swój projekt otrzymałem brązowy medal na WDNKh. I przyszedł z 50 rublami. Pieniądze zostały rozdane natychmiast, ale sama nagroda trafiła do mnie 10 lat później w Ameryce.
Tylko to mi pozostało z tej historii: rysunki nie mogły być eksportowane. A kiedy zaczęli zwalniać ludzi z kraju, zdecydowałem się wyjechać: dostawałem amerykańskie czasopisma o architekturze, wiedziałem, co się tam dzieje i zawsze chciałem pracować z Amerykanami, ale za granicą byłem tylko raz – w Bułgarii, na wystawę, bo nie byłem członkiem partii.
W 1981 roku wraz z rodziną przeprowadziliśmy się do Nowego Jorku. Niemal natychmiast rozpocząłem pracę w firmie architektonicznej Richarda M. Bellamy’ego. Tutaj, aby zostać architektem, trzeba mieć uprawnienia i zdać egzamin. Zdałem go w 1990 roku i otworzyłem własną działalność gospodarczą. Bellamy wkrótce zmarł, jego firma upadła, a ja praktycznie odziedziczyłem wszystkie zamówienia – projektowałem restauracje, megamall i prywatne domy.
A ostatnio coraz częściej współpracuję z Dattner Architects – służę doradztwem dla administracji budowlanej i opiniuję ich projekty. To ogrodzenie nie jest najwspanialszą rzeczą, jaką zrobiłem. A fakt, że dosłownie cały kraj został nimi zalany, nie jest dla mnie zbyt jasny.
Mówisz, że w Moskwie zakazane są ogrodzenia betonowe? (Dekret rządu moskiewskiego nr 370-RP z 8 kwietnia 1997 r. zezwala na ogrodzenie placów budowy w centrum miasta wyłącznie metalową siatką. – Esquire) Najwyższy czas!
Do dziś, kiedy oglądam filmy radzieckie, a nawet filmy z Rosji, nawet te kręcone w małych miasteczkach, widzę tylko własne płoty. Nie mam co do tego żadnych przeczuć. Jestem już Amerykaninem. Widzisz, mnie też jest trudno mówić po rosyjsku. To, że mnie znalazłeś, jest niespodziewane, zabawne. Nie myślę już o tym wszystkim. Nostalgia? Kiedy dopada mnie nostalgia, jem czarny kawior.”
Nagrane przez Julię Bogatko.
